Onlangs zond de minister van volksgezondheid een plan naar de 2e Kamer om de excessen op het voetbalveld te beteugelen. Voor de duidelijkheid: dan hebben we het over amateurvoetbal, zeg maar vrijetijdsbesteding waarbij het belangenloze plezier voorop zou moeten staan. Primair lijkt het er op gericht de scheidsrechters beter te beschermen, vooral door daders zwaardere straffen in het vooruitzicht te stellen. Maar er komen ook gedragsregels voor iedereen op en rond het veld. Dat gaat deel uitmaken van de trainersopleiding en verder komen er ook gedragsrichtlijnen voor clubleden.
Wat een heerlijke gedachte dat hiermee de problemen zijn opgelost….. Vanaf het moment dat de maatregel effectief wordt (voor die tijd kan dat vanzelfsprekend nog niet…), zullen we af zijn van het molesteren van scheidsrechters die voor een van de partijen een onwelgevallige beslissing hebben genomen, realiseren spelers zich dat het niet voor de hand ligt de tegenstander lichamelijk letsel toe te brengen als de zaken niet verlopen zoals werd verwacht en verstommen de opruiende teksten van supporters of, nog erger, van ouders langs de lijn.
Waar komt dat toch vandaan, de overtuiging dat als je maar regels hebt opgesteld en die wereldkundig hebt gemaakt, mensen zich “volgens afspraak” gaan gedragen. Inderdaad, het kan wel werken maar dan heb je ernstige repressie nodig. Inmiddels weten we dat dit op de lange duur evenmin werkt (zie Syrië).
Dus: (voetbal-)gedragsregels sec gaan niet helpen, een beheersingsillusie. We moeten bij het begin beginnen: welk voorbeeld geven we onze kinderen? Immers, wat mensen in hun jeugd voorgeschoteld krijgen is in hoge mate bepalend voor hun gedrag, of dat nu op het sportveld is, het schoolplein of, later, in de kantoortuin.
Wonderlijk dat er nog steeds veel organisaties zijn die ook gedragsregels opschrijven (die we bijvoorbeeld values of kerncompetenties noemen) en waarvan de directie dan vervolgens denkt dat het bekend maken hiervan middels een memorandum voldoende is om de zo gewenste verandering in de manier waarop de medewerkers met elkaar omgaan, de resultaten realiseren of hun klanten tegemoet treden, voor elkaar te krijgen. Helemaal als er een special van het personeelsblad aan is gewijd en in alinea 5 van de meest recente nieuwsbrief nogmaals aan dit initiatief wordt gerefereerd: “We rekenen op jullie!” Nee, dan komt het wel goed….
Was het maar zo eenvoudig. Het veranderen van gedrag van medewerkers is een langdurig proces waarover al veel is geschreven. Afhankelijk van de aard van het bedrijf, de bestaande cultuur en de (gevoelde) noodzaak tot veranderen, zijn er verschillende, beproefde methodes. Los van de aanpak die je kiest, zal het altijd gaan om het voorbeeld! Is de directie, de staf, het middenkader, en in die volgorde, in staat en bereid (!) te laten zien hoe die nieuwe regels in de praktijk werken? Durven ze zich kwetsbaar op te stellen? Toe te geven dat ze nog niet precies weten hoe het moet omdat het zo moeilijk is? Wedden dat je organisatie dan in beweging komt…. Dan heb je geen repressie (of bonussen) nodig, dan is betrokkenheid de drijfveer. Zo’n bedrijf zou ik wel op weg willen helpen.
