Vlak voor de kerstdagen las ik in NRC de aankondiging dat personeel van Volkswagen Duitsland, op instigatie van de vakbond, na werktijd geen e-mails meer krijgt van het bedrijf. Een halfuur nadat de werkzaamheden stoppen wordt de e-mailfunctie van de smartphone automatisch uitgeschakeld. Overigens geldt dat niet voor de top van het bedrijf. De maatregel beoogt de balans tussen werk en privé te verbeteren.
Of de timing van het bericht aan de medewerkers bewust zo gekozen was, weet ik niet, maar het lijkt op het eerste gezicht een mooi geschenk voor onder de kerstboom. Goed gedaan vakbond, ben je geneigd te zeggen, maar is dat wel zo? Want welk beeld, welke visie op de (werkende) mens zit hier achter?
Als de vakbond erbij betrokken is, word ik wantrouwig, ik geef het eerlijk toe. In ieder geval voor wat betreft ons eigen land. Het is evident dat de vakbeweging zichzelf langzamerhand heeft overleefd, tenminste: ze slaagt er niet in om de slag naar morgen te maken. Met hun rug naar de toekomst houden ze een kijk op de wereld en daarmee een cultuur in stand die de zo hoogst noodzakelijke stap naar meer autonome medewerkers belemmert.
In plaats van zich af te vragen hoe je werknemers helpt om future proof te worden, blijft het uitgangspunt betutteling. Over de hoofden van volwassen mensen die staan te popelen om zelf te kunnen beslissen op welke gebieden dan ook, worden afspraken met overheid en werkgevers gemaakt die niet meer zijn dan variaties op overeenkomsten die 50 jaar geleden ook al gesloten werden, maar waaruit op geen enkele wijze blijkt dat er oog is voor de veranderingen die zich in onze samenleving voltrekken. Met name de behoefte van burgers zelf verantwoordelijk te zijn en individuele keuzes te kunnen maken over het pensioen, de balans tussen werk en privé, de persoonlijke ontwikkeling, de werktijden en het arbeidsvoorwaardenpakket.
Het feit dat de vakorganisatie zelfs in het geweer komt om “de belangen van zzp’ers te beschermen”, juist een groep die bewust voor zelfstandigheid heeft gekozen, is een gotspe. Een brevet van onvermogen om een visie op de toekomst te ontwikkelen.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de belangrijkste drijfveer om tot goede prestaties te komen het verlangen is: regie over het eigen leven te voeren, onze capaciteiten uit te breiden resp. te vergroten en een zinvol leven te leiden. Er zijn bedrijven die daar op inspelen en daarmee de weg naar de toekomst hebben gevonden. Ik raad de voorbereidingscommissie van de nieuwe vakbeweging van harte aan om zich is in deze ontwikkelingen te verdiepen en een kijkje te nemen in z.g. ROWE (Results Only Work Environment) organisaties, waar medewerkers zelf kunnen beslissen wanneer ze willen werken en op welke wijze ze de resultaten willen realiseren.
De nieuwe wereld wordt bevolkt door autonome mensen en om daar te komen, helpt betutteling niet. Ik snap wel waarom de vakbeweging zo’n moeite heeft hun leden aan boord te houden, laat staan nieuwe aan te trekken, en jongeren al helemaal niet. Nu zij zelf nog….
