Naar m’n beste weten missen dieren het vermogen hun eigen problemen te creëren. Het lijkt dus een typisch menselijke eigenschap, die overigens op alle niveaus van onze samenleving tot uiting komt. Of het nu gaat om wet- of regelgeving, of de omgang met collega’s, en alles daartussen.
Om met dat eerste te beginnen: regels zijn nuttig zolang ze ons helpen de maatschappij, ons bedrijf, in goede banen te leiden. Maar daar waar het ontaardt in regelzucht vanuit de kramp iedere uitzondering en onzekerheid uit te willen bannen, respectievelijk potentiële juridische repercussies te voorkomen, komen we al snel in (ridicule) problemen terecht. Bij het bestrijden van de olieramp in de Mexicaanse Golf mag blijkbaar geen schip ingezet worden dat 80 miljoen liter vervuild zeewater per dag kan innemen en zuiveren. Want het zou wel eens kunnen zijn dat er toch nog restjes olie in zitten en het is volgens de wet verboden vervuild water in Amerikaanse wateren te lozen.
In organisaties zie je zoiets maar al te snel gebeuren bij het gebruik van de Balanced Scorecard: men meent te weten welke getallen iets zeggen over hoe het gaat. Die doelen worden per definitie subjectief vastgesteld en als ze niet worden gehaald, is er een probleem. Dan vraagt niemand zich meer af hoe men aan die getallen gekomen is en of er niet vooral gekozen is voor indicatoren die (wel) gemeten konden worden, wat niet noodzakelijkerwijs de juiste zijn…. En dus begint het gedraai aan knoppen om de zelf bedachte werkelijkheid te bevestigen. Kansloos.
Of, gewoon, direct van mens tot mens, het moment waarop we ja-zeggen tegen een deadline die irreëel is, of, een variatie in de persoonlijke sfeer: beloven dat je snel bij kennissen op bezoek zult komen terwijl je weet dat je er eigenlijk geen gelegenheid voor hebt.
Het gemak waarmee we de problemen over onszelf afroepen, lijkt vrijwel nooit te leiden tot de vraag over de tegengestelde beweging: hoe creëer ik m’n eigen succes? Of in ieder geval de randvoorwaarden daartoe.
Een paar maande geleden nam ik ontslag uit een goed betaalde baan. Heb ik daarmee nu een probleem gecreëerd of de weg naar succes geopend? Ik hoor het trainers zeggen en lees het in (zelf-) managementboeken: “succes is een keuze!” Het hoe, zo wordt gesuggereerd, heb je na een paar uur of 250 bladzijden te pakken. Toch zie ik maar weinig mensen om me heen die na zo’n “therapie” succesvol zijn geworden.
Begint het niet met de vraag: wat is succes voor mij? Zelf beantwoord ik deze vraag door succes te definiëren in termen van een gelukkig leven met als uitgangspunten zingeving en inspiratie, en daar zelf de verantwoording voor te nemen.
Ik lig op mijn rug in een overdadig bloeiende berm van het Delfland. Met bijna dichtgeknepen ogen volg ik het stipje, zo’n 40 meter boven me, hoog in de lucht tegen het blauw en de witte wolken. Jubelend klinkt het lied van de veldleeuwerik. Uiteindelijk keert hij in glijvlucht met lange fluittonen terug naar de aarde. Vlak voor hij landt, wordt het stil: een succesvolle overlevingsstrategie!
“Groots is het liedje niet
maar het geluid, het kleine vliegbeeld
de vleugels wijd gespreid om meer nog
van de warmte te ontvangen
de warmte opstijgend boven het koren
en daar een deel van zijn
deel zijn, deel hebben aan
uitstijgend zingen boven het warme land
zo houden van leven is leven
en weten van leven”
(Dick Hillenius)
denk dat we tav de vraag wat succes is nog niet veel verder zijn dan mensen in de derde wereld, die bij de dag leven. Een gelukkig leven met als uitgangspunten zingeving en inspiratie vraagt om een diepere bewustwording of beter zoektocht nr de zin van het leven. Denk dat de meeste mensen daar de tijd niet voor nemen en het antwoord koppelen aan materiele zaken. We zijn denk ik net een eerste kleine stap aan het zetten in een andere nieuwe richting waarin we leren en durven te varen op het slimme onderbewuste. Die reis op zich lis al heel mooi.